ارتباط نزدیک تر پزشکان و داروسازان، شرایط بهتر برای بیماران
بسیاری از صاحب نظران اعتقاد دارند که این ارتباط حداقلی کافی نیست و شایسته است بین این دو گروه فصلی مشترک پدید آید و در نهایت یک مثلث رابطه «پزشک، داروساز، بیمار» شکل گیرد.
تاثیر فناوری اطلاعات در ارتباط پزشک و داروساز
پزشکی شاخه‌ای از درمان است که به بازیابی سلامت بیمار با روش‌های گوناگون می‌پردازد، یکی از متداول ترین روش‌ها در درمان بیماری‌های مختلف، تجویز داروهای مناسب برای بیمار است.
دارو به هر ماده‌ای که برای درمان، تسکین علائم بیماری، تشخیص بیماری یا پیشگیری از آن به کار رفته و پس از ورود به بدن عملکرد آن را تصحیح نماید، گفته می‌شود.
در این میان داروساز متخصصی است که بر تحقیقات پیرامون داروها و همچنین فرمولاسیون و ساخت محصولات دارویی انسانی و دامی دانش فراوانی را کسب کرده است.
در کشور ما نیز دو رشته جداگانه برای پزشکی و دارو سازی وجود دارد که در هنگام ورود به دانشگاه می‌توان یکی از این دو را انتخاب کرد.
به طور سنتی، معمولاً ارتباط چندانی میان پزشک و داروساز وجود ندارد.
اکثر ما پس از مراجعه به پزشک، روی یک برگه نسخه‌ای را دریافت می‌کنیم که نام و مقدار مصرف یک یا چند داروی مختلف روی آن نوشته شده است و با تحویل این برگه به داروخانه، داروهای تجویزشده را دریافت می‌کنیم.
اما بسیاری از صاحب نظران اعتقاد دارند که این ارتباط حداقلی کافی نیست و شایسته است بین این دو گروه فصلی مشترک پدید آید و در نهایت یک مثلث رابطه «پزشک، داروساز، بیمار» شکل گیرد، در این صورت است که گام‌های مثبتی در جهت بهبود روند درمان بیمار برداشته خواهد شد.
در ادامه این نوشتار به توضیح درباره چگونگی ایجاد رابطه دوسویه و موثر میان پزشک و داروساز می‌پردازیم. برای شروع، باید سازوکاری فراهم شود تا داروساز بتواند به سوالات زیر پاسخ درستی بدهد:
- آیا تمامی داروهای تجویزشده از سوی پزشک به طور مناسب انتخاب شده‌اند؟
- آیا مؤثرترین رویکرد درمانی انتخاب شده است؟
- آیا رژیم درمانی انتخاب شده، ایمن است؟
لازمه این که داروساز بتواند پاسخگوی سوالات فوق باشد، همکاری پزشک است.
در این راستا، فناوری اطلاعات می‌تواند راهگشا باشد.در واقع، با ایجاد یک سامانه اطلاعاتی مشترک از وضعیت بیمار قدرت تحلیل داروساز افزایش خواهد یافت.
برای مثال تمامی داروهایی که برای یک فرد تجویز شده، آمار نشانگرهای سلامتی فرد در طول زمان و سایر مشخصات فرد از جمله جنسیت، سن، نوع تغذیه و … در این سامانه باید ثبت گردد.
نقش داروسازان
علاوه بر همکاری پزشکان، داروسازان نیز با کسب مهارت‌های مورد نیاز می‌توانند نقش سنتی خود را به عنوان مشارکت در تهیه و توزیع دارو وسعت بخشیده و نقش‌های زیر را نیز بر عهده گیرند.
اولین نقش ، تعامل میان داروساز و بیمار است که مکملِ رابطه ی پزشک و بیمار خواهد بود.
این تعامل مبتنی بر اعتماد، ارتباطات و همکاری دوجانبه است. در این رابطه داروساز به منظور رفاه و سلامت بیمار، از همه دانش و مهارت‌های خویش استفاده می‌کند.
از سوی دیگر، بیمار اطلاعات شخصی و پزشکی خود را در اختیار داروساز قرار می دهد و در روند درمان خود مشارکت فعال دارد. در این رابطه، داروساز برنامه درمانی بیمار را طراحی کرده و راهکارهای موجود را بررسی کرده و این امکان را برای بیمار ایجاد می‌کند تا وی بتواند در همه وقت از خدمات دارویی بهره‌مند شود.
یکی از جنبه‌های مهم در این زمینه، اطمینان یافتن از این موضوع است که در صورت تجویز دارو توسط دو پزشک برای یک بیمار، داروها با یکدیگر تداخلی نداشته باشند.
در ادامه داروساز براساس یک درک کامل از وضعیت بیمار و شرایط بیماری او، در یک کار گروهی به کمک بیمار و افراد کادر درمان، برنامه همه‌جانبه‌ای را طراحی و اجرا می‌کند.
در طراحی برنامه درمانی، داروساز بایستی به جنبه‌های روانی اجتماعی، هزینه‌ها و پیچیدگی‌های درمان و حتی پایبندی و همراه بیمار با برنامه درمانی دقت داشته باشد.
از طرف دیگر داروساز باید بتواند متناسب با سطح آگاهی بیمار، اطلاعات مورد نیاز را پیرامون برنامه درمانی برای بیمار شرح دهد و در پایان نیز رژیم دارو درمانی و تمامی اقدامات صورت گرفته را در پرونده بیمار درج کند.
برای مثال، ممکن است بیمار از مصرف دارو در میان جمع دچار شرمساری کند که در این صورت یا با تغییر نگرش بیمار مسئله حل می‌شود، یا این که زمان مصرف دارو به ساعات دیگری که بیمار در منزل است جابجا می‌گردد.
با توجه به آن چه گفته شد، نقش‌های زیر برای یک داروساز حیاتی است، که این نقش‌ها تنها با همکاری پزشک میسر خواهد شد.
– مناسب بودن رژیم دارو درمانی
– مناسب بودن راه و روش تجویز دارو برای بیماران
– بررسی میزان پذیرش درمان توسط بیماران
– بررسی تداخلات داروهای بیمار با داروهای دیگر و غذاها
– اثر احتمالی داروها بر تست‌های آزمایشگاهی و نتایج آنها
– پایش داروها
– آموزش نحوه استفاده از داروها به بیماران در هنگام ترخیص
در نهایت می‌توان گفت که پزشکان با در نظر گرفتن داروسازان به عنوان یک بخش مهم و اساسی در روند درمانی بیماران، نه تنها اثربخشی مضاعفی خواهند داشت بلکه استرس کاری کم‌تری نیز تجربه خواهند کرد.
داروسازان نیز به ابعاد حرفه خود افزوده و جایگاه خود را در پروسه درمان مستحکم می‌نمایند.
دکتر حامد مازندرانی
پزشک
