مرکز اطلاع رسانی دارو و سموم چیست؟

DPIC  یا Drug and poison information center  مركز اطلاع رساني دارو و سموم است، مركزي كه متاسفانه آن طور كه بايد و شايد در جامعه‌ی ما شناخته شده نیست! خواندن مطلب زير را براي آشنايي بيشتر با اين مراكز و مهم‌تر از آن، نقش‌هايي كه داروسازان بايد در اين مراكز عهده‌دار شوند به شما پيشنهاد مي‌كنم.

در قرن حاضر که قرن اطلاعات می‌باشد و در جوامعی که روز به روز با گسترش و تغییرات چشم‌گیر اطلاعات دارویی و سموم روبرو می‌باشد، دسترسی مستقیم به منابع علمی جهانی برای بالا بردن توانمندی پاسخ‌گویی کاربران دارویی در بخش‌های بهداشت و درمان ضروری است.‌ بدین منظور از سال‌های نخست دهه 60 میلادی، مراکز اطلاعات دارویی در دانشگاه‌های بزرگ پزشکی ایالت متحده آمریکا تاسیس شد. هدف این مراکز، ارائه اطلاعات دارویی برای گروه‌های پزشکی، دندان‌پزشکی و پرستاری و همچنین ارایه آموزه‌های دارویی لازم به دانشجویانی بود که در تیم‌های تخصصی مراقبت‌های بهداشتی درمانی فعالیت می‌نمودند. گردانندگان اصلی این مرکز، داروسازان بوده‌اند که با توجه به پیشینه آموزشی، مناسب‌ترین گروه تخصصی برای انتخاب و ارائه اطلاعات در مورد داروها به دیگر گروه‌ها بوده‌اند. راه‌اندازی مراکز اطلاعات دارویی و تداوم فعالیت آن‌ها در هر کشوری یکی از شاخص‌های توسعه بر اساس معیارهای سازمان بهداشت جهانی به شمار می‌رود. امروزه مراکز اطلاعات دارویی دنیا در مراکز بهداشتی دانشگاهی، بیمارستان‌ها و دانشکده‌های داروسازی و دیگر سازمان‌های وابسته قرار دارد. آمار گزارشات این مراکز در سراسر جهان در تصمیم‌گیری‌های بهداشتی درمانی و آموزشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از آن‌جا که بسیاری از گزارشات و اطلاعات بدست‌آمده توسط این مراکزقابل استفاده در همان کشور است، راه اندازی این‌گونه مراکز در هر کشوری برای جمع‌آوری آمار و ارقام و اطلاعات منطقه‌ای و کشوری ضروری می‌باشد.

شرح وظایف و عملکرد مرکز اطلاع رسانی دارو و سموم:

• پاسخگویی به سوالات تلفنی مردم در زمینه دارو و سموم برای گروه پزشکی و عامه مردم
• اطلاع رسانی دارویی به عموم مردم و گروه پزشکی در زمینه نحوه مصرف، تداخلات دارویی، مصرف در بارداری و شیردهی و …
• تهیه خبر نامه‌های دارویی
• برگزاری سمینارهای مرتبط با امتیاز بازآموزی
• ارائه اطلاعات لازم و اولیه به مسمومین و همراهان کادر پزشکی در پیشگیری از سوء‌ مسمومیت‌ها
• آموزش در زمینه‌ مصرف بهینه‌ی دارو و جلوگیری از رواج مصرف بی‌رویه آن‌ها در سطح عموم مردم
• همکاری با گروه پزشکی برای جلوگیری از اشتباهات نسخه نویسی
• پاسخگویی به کمبود های دارویی بیماران

تمامي موارد بالا از وظايف داروسازان و متخصصين اين رشته مي‌باشد؛ اما چند نكته‌ي قابل تامل درباره‌ي اين مراكز وجود دارد:

نكته‌ي اول: معرفي اين مراكز در سطح گسترده و آگاه‌سازي عموم از وجود چنين خدماتي. اين نكته تاثير بسزايي در بالا رفتن فرهنگ عمومي جامعه در جهت استفاده صحيح  از داروها دارد. هم‌چنين تعامل داروسازان در بخش پيش‌گيري و درمان بيماري افزايش يافته كه اين امر باعث بهبود كيفيت روند درماني مي‌گردد.

نكته دوم: با استفاده از آمار و اطلاعات اين مركز، كمك مي‌كنند تا  نيازهاي دارويي جامعه راحت‌تر شناسايي شده و تصميمات مرتبط با اين حوزه هوشمندانه‌تر اتخاذ مي‌شود.

نكته سوم: در صورت شبکه بودن تمام اين مراكز با يكديگر، امكان پاسخ‌گويي سريع‌تر و همكاري در سطح كشوري ايجاد مي‌شود.

و اما نكته‌ي آخر:

جاي خالي تغييراتي در اين سيستم به شدت مشاهده مي‌شود و آن follow up  یا پیگیری بیماران توسط داروساز است! این پیشنهاد شاید در ابتدا ایده‌آل‌گرایانه به نظر برسد، اما در برخی از کشورها سیستم مانیتورینگ و تشکیل پرونده برای بیمار در داروخانه‌ها برقرار است!

طرح فالو آپ می‌تواند حاصل همکاری این سازمان و داروخانه‌ها باشد. با توجه به عنوان‌های گذرانده شده توسط دانشجویان داروسازی در دانشکده‌ها و داروخانه‌های آموزشی، مشخص است به خوبی از ایفای این نقش بر می‌آیند و مهم‌تر از تمام این‌ها، این حلقه در چرخه‌ی بهداشت و درمان ما مفقود مانده‌است. با این طرح، زمان و هزینه‌های درمانی کاهش چشمگیری دارند که دلیلی جز مدیریت صحیح  مسیر درمانی توسط داروسازان در کنار سایر اعضای کادر درمان نمی‌تواند داشته باشد.

دیبا سعیدی