علت رشد موهای زائد در زنان

 پرمویی (هیرسوتیسم) که در 5 – 10 % خانم ها دیده می شود یکی از معضلات و چالش های زیبایی در خانم های جوان است که می تواند باعث کاهش اعتماد به نفس و متعاقبا کاهش تعاملات اجتماعی شود، عمدتا به علت افزایش سطح هورمون های مردانه (آندروژن ها) رخ میدهد.

هیرسوتیسم یا پرمویی، افزایش رشد مو های زائد در خانم ها با الگوی مردانه است.(منظور موهای تیره و ضخیم هستند که متفاوت با انواع موهای کرکی و نازک می باشند)، پرمویی یکی از معضلات و چالش های زیبایی در خانم های جوان و قبل از یائسگی می باشد، رشد این مو ها ممکن بالای لب ها، روی چانه و روی سینه و پشت دیده شوند.

ارزیابی هیرسوتیسم در خانم های جوان

شدت بروز پرمویی معمولا بر اساس معیار فرمین-گالوی (Ferriman-Gallwey) سنجیده می شود که در نقاط خاص بر اساس شدت رویش مو نمره ای از 1 تا 4 تعلق می گیرد، بدین ترتیب که مجموع اعداد کوچکتر از 8 نماینگر پرمویی موضعی و حالت نرمال می باشد و بزرگتر از 8 بیانگر پرمویی گسترده و  سراسری می باشد البته این معیار در نژاد های مختلف متفاوت است، مثلا در نژاد های آسیایی این اعداد کوچکتر هستند. در برخی افراد به علت وسواس های زیبایی، ممکن است نمره‌ی بیشتری برای خود در نظر بگیرند.

معیار Ferriman-Gallwey برای ارزیابی هیرسوتیسم : جمع نمره1 تا 7 بیانگر پرمویی موضعی و عادی و نمره بالای 8 مبین پرمویی گسترده و غیرعادی می باشد.

علل ایجاد پرمویی  و مشکلات متعاقب آن در خانم ها

رشد مو های زائد یا پرمویی (هیرسوتیسم) که حدودا در 5 – 10 % خانم های جوان دیده می شود، عمدتا به علت افزایش سطح هورمون های مردانه (آندروژن ها) می‌باشد. این هورمون‌ها به طور نرمال در همه خانم ها در بخش‌هایی از بدن مانند تخمدان ها و غده های فوق کلیه ساخته و ترشح می شوند. اما افزایش سطح آندورژن ها می تواند موجب بروز صفات مردانه درخانم ها مانند کلفت شدن صدا، الگوی طاسی مردانه، ایجاد آکنه و پرمویی با الگوی مردانه شوند. مقدار ترشح این هورمون ها با افزایش سن کاهش می یابد.

عامل اصلی موهای زائد در صورت و بدن خانم ها 

عمده ترین دلیل افزایش در سطح آندروژن ها، سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) می باشد، این بیماری که با افزایش سطح آندوروژن ها و مقاومت به انسولین و دوره های قاعدگی نامنظم دیده می شود، مهمترین و عمده ترین دلیل بروز پرمویی در خانم ها است که حدود 70- 80% موارد هیرسوتیسم را به خود اختصاص میدهد. این بیماری ممکن است با سایر مشکلات مانند چاقی، دیابت و چربی خون و مشکلات قلبی عروقی همراه باشد.

از علل دیگر ایجاد پرمویی درخانم ها، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: به طور مثال ممکن است پرمویی در اثر مصرف برخی دارو ها مانند دانازول و ماینوکسیدیل خوراکی و … ایجاد شود، وجود تومور های تخمدان (در 2 نفر از هر 1000 مورد هیرسوتیسم ) و غده های فوق کلیه، هایپرپرولاکتینمی (افزایش هورمون پرولاکتین در خون که می‌تواند منجر به ترشح نابجای شیر و همچنین آمنوره یا فقدان خونریزی قاعدگی شود) ، برخی بیماری های ژنتیکی و … می‌باشد.
برخی مطالعات  اثر مستقیم سطح استرس ها و مشکلات روزمره را بر افزایش رشد مو ها نشان می دهند که می تواند باعث کاهش اعتماد به نفس و متعاقبا کاهش تعاملات اجتماعی و بروز حالت های افسردگی شود؛ برخی مطالعات نشان می دهند که درمان پرمویی می تواند در بهبود کیفیت زندگی و افسردگی و اختلالات اضطرابی کمک کننده باشد.

روش های غیر دارویی برای درمان هیرسوتیسم یا همان پرمویی

رفع مشکل زمینه ای و تغییر سبک زندگی:
برای درمان و رفع هیرسوتیسم، اگر مشکل زمینه ای مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک و یا سایر علل زمینه ای وجود دارد در ابتدا باید بیماری زمینه ای درمان شود. و درخانم های با اضافه وزن با تغییر الگوی زندگی و کاهش وزن که متعاقبا سطح آندروژن ها کاهش می یابد، بهبودی حاصل می شود.

روش های فیزیکی:

معمول ترین و آسان ترین روش، برداشتن و اصلاح مو ها میباشد که البته کاری زمان بر می‌باشد، روش های معمول دیگر استفاده از موبر ها و اپیلاسیون و یا الکترولیز (فرایندی که با جریان الکتریکی فولیکول های مو را تخریب می کنند البته این روش برای استفاده در مناطق محدود استفاده میشود و با وسعت زیاد نیازمند استفاده طولانی مدت می‌باشد) است. روش موثر دیگر لیزر می باشد که نسبت به الکترولیز موثرتر، سریعتر و درد کمتری دارد، که البته این روش گران تر نیز می باشد.

کرم های موضعی:

درمان موضعی دیگری که می توان برای مدیریت رشد مو ها از آن استفاده کرد کرم افلورنیتین 13.9%با برند Vaniqa می باشد البته این کرم حداقل برای 6 الی 8 هفته باید استفاده شود برای تسریع در گرفتن پاسخ می توان همراه با دوره لیزر از این کرم استفاده کرد، توجه شوذ که استفاده از کرم ممکن است باعث قرمزی صورت شود بنابراین توصیه می شود قبل از استفاده در سطح وسیعی از بدن ابتدا درمنطقه کوچکی روی پوست امتحان شود. در ضمن این کرم فقط برای سن بیشتر از 12 سال قابل استفاده است.(دختر بچه‌های بالای 12 سال)

دارو درمانی هیرسوتیسم 

خط اول درمان هیرسوتیسم ضد بارداری های خوراکی ترکیبی (دارای دو جز استروژن و پروژستینی) می باشد، ترجیح بر استفاده از داروهایی است که جزء پروژستینی آن‌ها، خاصیت ضد آندروژنی نیز داشته باشد مانند یاز(Yaz)، یاسمین (Yasmin) و بی‌یاز (Beyaz)

این داروها در خانم ها بالای 39 سال که مبتلا به دیابت هستند یا سیگار می کشند نباید مصرف شوند زیرا ریسک بروز عوارض قلبی عروقی را در آنان افزایش می دهند.

داوهای دیگری نیز برای مدیریت پرمویی و مو های زائد با الگوی مردانه در خانم ها استفاده می شود که نیازمند تجویز توسط پزشک متخصص می باشد و در اینجا صرفا برای آشنایی با آنها مختصرا به معرفی آنها می پردازیم:

اسپیرینولاکتون یکی از داروهایی است به علت وجود خاصیت آنتی آندروژنی در درمان پرمویی می توان از آن استفاده کرد این دارو برای درمان فشار خون نیز استفاده می‌شود و ممکن است استفاده از آن باعث افزایش سطح پتاسیم خون و بروز دوره های قاعدگی نامنظم شود.

دروسپیرنون و سیپروترون داروهای آنتی آندروژنی دیگری هستند که می توان در درمان هیرسوتیسم از آنها استفاده کرد.

داروی دیگر فیناستراید یا داروی مشابه آن دوتاستراید می باشد، فیناستراید نیز ممکن است باعث بروز دورهای قاعدگی نامنظم افسردگی و افکار خودکشی در افراد شود. نکته مهم در مورد داروهای فیناستراید پتانسیل اثر ناقص الخلقگی روی جنین می باشد و خانم های باردار حتی با قرص شکسته شده آن نیز نباید تماس داشته باشند.

داروهای دیگری مانند فلوتاماید و … نیز هستند که استفاده ار آنها رایج نمی باشد و معمولا در موارد مقاوم به درمان از آنها استفاده می شود.

نکته مهم و قابل توجه در خانم های یائسه که از پرمویی و مو های زائد رنج می برند:
چون با افزایش سن میزان ترشح هورمون های مردانه (آندروژن) کاهش می یابد اگر در این افراد پرمویی شدید یا با سرعت فزاینده دیده می‌شود باید از نظر وجود تومورهای تخمدان بررسی و معاینه شوند و اگر احتمال سرطان در این افراد رد شد می توان از داروهای آنتی آندروژن استفاده کرد.

دکتر محمدجواد رجبی
داروساز