عوارض راکوتان و اثرات درمانی آن چیست؟! نکات حیاتی که باید بدانید!

راکوتان® که تقریبا تمامی خانم‌ها با آن آشنایی دارند، نام تجاری داروی ایزوترتینوئین می‌باشد. این دارو در درمان آکنه یا جوش‌های پوستی کاربرد دارد.  اما معروفیت این دارو به علت تضادی است که در آن نهفته! این تضاد که ناشی از اثرگذاری خوب و در عین حال عوارض به شدت خطرناک می‌باشد، باعث شده است که لزوم آشنایی بیمار با هشدارها و عوارض این دارو قبل از شروع مصرف، بیشتر شود. در ادامه به معرفی کامل و عوارض راکوتان می‌پردازیم.

آکنه یا جوش؛ دلیل اصلی استفاده از راکوتان را بهتر بشناسیم

 

آکنه حالتی از پوست است که باعث بروز pimple یا جوش می‌شود. فاکتورهای متفاوتی در بروز جوش اثر گذارند، از قبیل هورمون‌های جنسی، وضعیت چربی پوست، وضعیت شغلی و محل زندگی فرد و… که این موارد باعث بروز اختلالاتی در پوست فرد شده و درنهایت جوش‌ها ایجاد می‌شوند. جوش‌ها تنها یک نوع نیستند و طبعا درمان‌های متفاوتی نیز دارند. اگر تمایل دارید که با جزئیات بسیار بیشتری با فرآیند ایجاد جوش، علل و راهکارهای درمانی آن آشنا شوید، به مطلب آکنه چیست مراجعه کنید.

راکوتان چگونه اثر می‌گذارد؟

این دارو سایز غده‌های چربی و در نتیجه ترشح آن‌ها را کاهش می‌دهد، کراتینیزه شدن پوست را نرمال می‌کند و تا حدودی خواص ضد التهابی نیز دارد.

راکوتان و بارداری ؛ مصرف راکوتان در بارداری و شیردهی چگونه است؟

مصرف در دوران شیردهی توصیه نمی‌شود.
منع مصرف مطلق در زنان باردار و همچنین زنانی که ممکن است تا یک ماه آینده باردار شوند. چراکه مصرف این دارو در زمان بارداری و تا یک ماه قبل از آن باعث ایجاد مشکلات متعددی در جنین می‌شود، از جمله ایجاد ناهنجاری در صورت، چشم، گوش، سیستم عصبی مرکزی، سیستم قلبی عروقی، غدد تیموس و پاراتیروئید. همچنین کاهش ضریب هوشی پایین‌تر از 85 نیز مشاهده شده است. در نهایت ممکن است باعث سقط یا زایمان زودرس نیز شود.

بنابراین قبل از شروع مصرف داروی ایزوترتینوئین (راکوتان) خانم می‌بایست 2 بار تست بارداری بدهد و در صورت اطمینان از عدم بارداری، می‌تواند دارو را شروع کند.( تست دوم می‌بایست حداقل 19 روز پس از تست اول و در طی 5 روز اول دوره‌ی ماهیانه انجام شود.)  در ضمن در حین مصرف و نیز یک ماه پس از مصرف آخرین دوز، فرد باید هر ماه تست بارداری بدهد. استفاده از 2 روش مطمئن جهت جلوگیری از بارداری در حین مصرف و تا یک ماه پس از مصرف الزامی می‌باشد.
اگر در طول مصرف این دارو، بارداری رخ داد، سریعا دارو را قطع کرده و به متخصص زنان و زایمان خود مراجعه کنید.

عوارض راکوتان چیست؟

افزایش تری گلیسرید با شیوع 25 درصد (یک نفر از هر چهار نفر)
درد کمر و پشت بدن( بیشتر در نوجوانان) با شیوع 29 درصد
درد مفاصل(بیشتر در نوجوانان) با شیوع 22 درصد

ورم ملتحمه  (conjunctivitis) با شیوع حدود 4 درصد
بلفاریت یا التهاب پلک با شیوع حدود 1 درصد
گل مژه و مسدود شدن غدد چربی پلک با شیوع 1درصد

افزایش آنزیم‌های کبدی، وزوز گوش، اسپاسم برونشیول‌ها، خشکی بینی و لب‌ها، آنمی، رفتارهای تهاجمی، ادم، گرگرفتگی، ترومبوز و….  با شیوع نامشخص

در هنگام استفاده از راکوتان چطور مراقب خود باشیم؟

با توجه به عوارض راکوتان که در بالا هم به آن‌ها اشاره شد، لازم است تا تست‌های اندازه گیری چربی‌های خون هر یک تا دو هفته تا زمانی که پاسخ به درمان ثابت شود با توجه به نظر پزشک متخصص انجام شود. در ضمن این تست باید حداقل 36 ساعت با مصرف الکل فاصله داشته باشد. آنزیم‌های کبدی نیز می‌بایست قبل از شروع و هرهفته یا هر دو هفته، تا زمانی که پاسخ به درمان ثابت شود، اندازه گیری شوند.

تداخلات دارویی با راکوتان

• منع مصرف با مولتی ویتامین‌ها و ویتامین آ
• منع مصرف با تتراسایکلین‌ها
• مصرف همزمان با پروژستین‌ها(ضد بارداری) باعث کاهش اثر ضد بارداری آن‍ها می‌شود، پس باید از یک روش ضدبارداری دیگر نیز استفاده شود. در ضمن مینی پیل ها که فقط پروژستین دارند و فاقد استروژن هستند، گزینه‌ی مناسبی برای مصرف همزمان با ایزوترتینوئین نمی‌باشند.
• مصرف همزمان با الکل ممکن است باعث افزایش عوارض جانبی و سمیت راکوتان یا ایزوترتینوئین و همچنین افزایش تری گلیسرید شود.

ارتباط با غذا

ایزوترتینوئین اگر با غذا یا شیر مصرف شود جذبش افزایش می‌یابد، بنابراین توصیه می‌شود قرص همراه غذا و به طور کامل بلعیده و از جویدن خودداری شود.

چه نکاتی را باید به داروساز و پزشکتان بگویید؟

حساسیت به هرگونه دارو یا ماده‌ی غذایی
مصرف آنتی‌بیوتیک‌هایی مثل: دموسیکلین، داکسی سیکلین، مینوسیکلین، تتراسیکلین/  و یا مصرف محصولاتی که حاوی ویتامین آ (A) هستند مثل مکمل‌های دارویی و یا جگر که حاوی مقدار زیادی ویتامین آ می‌باشد.
بارداری، شیردهی، عدم استفاده از 2 روش جلوگیری از بارداری و یا اگر تصمیم دارید باردار شوید

چه مواردی را باید در حین مصرف راکوتان رعایت کنید؟

مصرف ایزوترتینوئین برای نوجوانان بالای 12 سال قابل استفاده می‌باشد.
از اهدای خون در زمان استفاده و تا یک ماه پس از آخرین دوز مصرفی خودداری کنید.
در زمان مصرف این دارو ممکن است بیشتر مستعد آفتاب سوختگی باشید، بنابراین از کرم ضدآفتاب مناسب، عینک ضدآفتاب استاندارد و لباس‌های پوشیده استفاده کنید.
از درمان‌های زیبایی و آرایشی همانند وکسینگ(زدودن موهای زائد با موم)، لیزر کردن، درمابراس(dermabrasion) در حین مصرف ایزوترتینوئین خودداری کنید، چراکه خطر برجای گذاشتن اسکار و لک را افزایش می‌دهند.
از رانندگی و انجام کارهایی که نیاز به دقت بالا دارند خودداری کنید.
ممکن است دیدتان در شب دچار اختلال شود.
با توجه به عوارض راکوتان آزمایشات خونی را طبق دستور پزشک انجام دهید.
در صورتی که ورزش خاصی انجام می‌دهید که خطر شکستن استخوان در آن زیاد است با پزشکتان مشورت کنید.
نوجوانان مصرف کننده‌ی این دارو بهتر است از نظر میزان رشد مورد بررسی قرار گیرند.
در مورد بارداری و… نیز در بالا به تفصیل صحبت شد.

تجویز
در ادامه به بررسی دستور مصرف این دارو می‌پردازیم، اما توجه کنید که تجویز باید با نسخه‌ی پزشک باشد و بهتر است متخصص پوست و موی شما این دارو را برایتان تجویز کند. بنابراین اگر پزشتکان این دارو را برای یک دوره‌ی خاص برای شما تجویز کرده است، از مصرف خودسرانه و مجدد و همچنین توصیه‌ی آن به افراد دیگر خودداری کنید.
ایزوترتینوئین به شکل کپسول و بیشتر با دوز‌های 20 و 10 میلی گرم مورد استفاده قرار می‌گیرد. ژل موضعی 0.05 درصد آن نیز موجود می‌باشد.
درمان آکنه متوسط: 20 میلی گرم در روز برای شش ماه
درمان آکنه شدید مقاوم به درمان در بزرگسالان به میزان 0.5 mg/kg در روز  در دو دوز منقسم برای یک ماه و سپس 1 mg/kg/day در دو دوز منقسم. این توضیحات صرفا باری آشنایی بیشتر گفته شده و توصیه ی دارویی نیست! برای استفاده از هر دارویی با طبق دستور پزشک معالج اقدام کنید.

دکتر ابوذر شفقی

 

رفرنس‌ها
American Academy of Dermatology Position statement on isotretinoin
U.S. NATIONAL LIBRARY OF MEDICINE/ AMNESTEEM- isotretinoin capsule

“امیدواریم این مطلب نقد و بررسی دکتر فارمو در مورد بروزترین اطلاعات عوارض راکوتان را پسندیده باشید، از این که نظر خود را با ما به اشتراک می گذارید و به این مطلب امتیاز می دهید سپاسگزاریم. :) “

تیم تحریریه دکتر فارمو

---