کرم ضد آفتاب خوب چه ویژگی‌هایی دارد و چگونه باید از آن استفاده کنیم؟! 😎

محصولات ضد آفتاب که اکثرا به شکل کرم هستند و گاهی به شکل اسپری یا رول نیز دیده می‌شوند، از مهم‌ترین و ضروری‌ترین ترکیبات مراقبت از پوست به شمار می‌روند. یک کرم ضد آفتاب خوب نه تنها در زیبایی فرد تاثیر به سزایی دارد، بلکه به عنوان یک عامل بسیار قوی پیشگیری کننده از بیماری‌های خطرناک پوستی از جمله انواع سرطان و ملانوما، عمل می‌کند. همچنین، جالب است بدانید مصرف برخی داروها موجب حساسیت پوست به اشعه‌های آفتاب می‌شوند، لذا استفاده از ضدآفتاب مناسب می‌تواند مانع بروز عوارض جانبی این داروها، مثلا داروی سیپروفلوکساسین و…، گردد.

از دیگر فواید استفاده از ضدآفتاب‌ها می‌توان به جلوگیری از ایجاد چین و چروک در پوست، جلوگیری از بروز لک و تیرگی و همچنین پوشاندن ظاهری بعضی نواقص پوست اشاره کرد. در این مقاله قصد داریم به طور کامل در مورد ویژگی‌های یک ضدآفتاب استاندارد و نحوه استفاده صحیح از آن صحبت کنیم.ضمنا در بخشی به شرایط استفاده در کودکان نیز می‌پردازیم

---

کرم ضد آفتاب خوب چه ویژگی هایی دارد؟ چگونه کرم ضد آفتاب با کیفیت بخریم؟

به طور معمول، انسان بازه‌ای از زمان در طول روز را در معرض نور آفتاب قرار می‌گیرد که مدت این بازه با توجه شرایط محل زندگی و شغل افراد، متفاوت می‌باشد. به طور مثال فردی که می‌بایست برای رسیدن به محل کار یا تحصیل خود فاصله‌ای طولانی را طی کند، یا شرایط کاری‌اش به گونه‌ای است که باید ساعات طولانی را در معرض نور خورشید قرار گیرد، بیشتر در معرض خطر هست.

در ضمن از پشت شیشه یا به طور مستقیم در معرض بودن، تفاوت چندانی در ایجاد چین و چروک و سرطان‌زایی توسط اشعه خورشید ندارد و در هر صورت اشعه اثر مخرب خود را می‌گذارد. در شرایطی مثل برف، علاوه بر اشعه مستقیم خورشید، مقدار زیادی اشعه از سطح برف نیز بازتاب می‌شود و آفتاب سوختگی و دیگر مضرات اشعه خورشید چندبرابرمی‌کند. استفاده از یک کرم ضد آفتاب خوب می تواند تا حد زیادی خطرات ناشی از نور آفتاب که ممکن است برای پوست مضر باشد را کاهش دهد.
البته نباید نورخورشید را صرفا از دید مضر بودن دید، چراکه فواید بی‌شماری دارد از قبیل: سنتز ویتامین D، تنظیم چرخه خواب و بیداری(سیرکاردین) که نتیجه‌ی آن کاهش اختلالات خواب و افسردگی می‌باشد.
در هر صورت برای جلوگیری از آسیب اشعه‌های مضر خورشید بر پوست، میبایست از ضد آفتاب‌ها استفاده کرد.

قبل از پرداختن به مبحث ضدآفتاب­ها، لازم است اطلاعاتی درباره اثرات نور خورشید بر پوست و لزوم مصرف از یک کرم ضد آفتاب خوب را مورد بحث قرار دهیم.

نور خورشید از طیفی از امواج تشکیل شده است که محدوده  اشعه UV یا یو وی (400 تا 100)، به دلیل خطراتی که دارد برای ما از اهمیت بیشتری برخوردار است.

خطرناک­ترین بخش محدوده UV-C ،UVو VACUUM-UV است که خوشبختانه به دلیل وجود لایه اوزون وارد جو زمین نمی­شوند، البته متاسفانه در نواحی از کره زمین مانند قطب شمال و قطب جنوب به دلیل نازک شدن لایه ازون، مقداری از نور UV-C به زمین می­‌رسد.

به طور کلی با فرض سالم بودن لایه ازون، 95% از کل محدوده اشعه UV،  UV-A و فقط 5% UV-B به کره زمین می ­رسد.

اثرات نور UV-A بر پوست: پیر پوستی، چین و چروک، برنزه شدن

اثرات نور UV-B بر پوست: آفتاب سوختگی، تخریب سیستم ایمنی، آب مروارید، سرطان پوست، باعث تولید ویتامین D در پوست ( UV-B از شیشه عبور نمیکند پس آفتاب پشت پنجره تاثیری بر روی تولید ویتامین D ندارد)

در نتیجه توضیحات داده شده، پس هدف از استفاده کرم­های ضدآفتاب، جلوگیری از عوارض نور UV-A و UV-B است.

قطعا سوالی اینجا پیش می ­آید که چگونه می‌شود از مزیت تولید ویتامین D در بدن که توسط  برخورد  نور UV-B به سطح پوست است استفاده کرد در حالی که دچار عوارض آن نشویم؟؟؟

در پاسخ به سوال بالا باید توضیح مختصری درباره­ ی پارامتر UV index بدهیم. این پارامتر رابطه مستقیمی با شدت نور UV دارد، هر چه این پارامتر بالاتر باشد پوست و چشم باید محافظت بیشتری نسبت به نور خورشید  بشود.

برای درک بهتر مطلب فرض کنید UV index شهری 6 باشد، به این معنا است که پوست بدون هیچ محافظت اگر بیشتر از 30 دقیقه در معرض نور خورشید قرار بگیرد دچار آفتاب سوختگی و عوارض UV میشود، پس این فرد کمتر از 30 دقیقه فرصت دارد نور خورشید دریافت کند و در نهایت ویتامین D در بدنش تولید شود. این تاثیر فقط ناشی از همان 5% اشعه UVB است. به جدول زیر توجه فرمایید:

جدول بالا علاوه بر توضیحات قبلی در مورد شدت UV و مدت زمان در معرض قرار گرفتن، در مورد مراقبت‌های لازم برای هر شدت UV نیز توصیه‌هایی کرده است. در بعضی از اپلیکیشن‌های پیش‌بینی وضعیت هوا، می‌توانید درجه UV را نیز مشاهده که براساس عدد یا شدت نوشته شده است:
0-2 Low
3-5 Moderate
6-7 High
8-10 Very High
+11 Extreme

روشهای محافظت پوست از نور خورشید:

•  پوشش مناسب، کلاه، عینک ضدآفتاب مناسب، دستکش، چتر و …
  (هرچه رنگ لباس تیره‌تر باشد محافظت در برابر UV بیشتر است. البته رنگ‌های تیره به علت جذب نور مرئی، گرمای بیشتر برای فرد ایجاد می‌کند که در فصول گرم سال می‌بایست آب و مایعات مناسب بیشتری بنوشد، اما مهم اشعه UV است که شدت عبورش کمتر می‌شود.)
• استفاده از کرمها و لوسیونهای ضدآفتاب فیزیکی و شیمیایی

یک ضدآفتاب خوب باید چه ویژگیهایی داشته باشد؟

• Sun Protection Factor) SPF≥15 – 1)
  شاخصی است که مقاومت ایجاد شده توسط ضدآفتاب در برابر سوختگی (ناشی از UV-B) را نشان می‌­دهد، که حداقل مقدار آن می‌بایست 15 باشد اما آکادمی پوست آمریکا(American Academy of Dermatology) عدد 30 را پیشنهاد می‌دهد. پس اگر بعضی از فرآورده‌های آرایشی ادعا کردند که علاوه بر کاربرد مورد نظرشون خاصیت ضد آفتاب هم دارند اما اس پی اف آنها کمتر از 15 بود، ادعایشان صحت ندارد و صرفا جنبه تبلیغاتی دارد. به عبارتی دیگر هر چه SPF بالاتر، محافظت دربرابر UV-B بیشتر است. بهتر است از SPF بیشتر از 50  کمتر استفاده شود به دلیل وجود ترکیبات شیمیایی بیشتری که در آنها وجود دارد  که باعث آسیب پوست در طولانی مدت می‌­شود.

• 2- مانع از عبور UV-A شوند (روی محصول ذکر شده باشد).

اغلب مردم ضد آفتاب ها را با SPF می‌شناسند در صورتی که SPF تنها نشان دهنده‌ی محافظت در برابر UVB است که فقط 5 درصد از اشعه مضر خورشید رسیده به زمین را تشکیل می دهد. مهمتر از آن محافطت در برابر UVA (نود و پنج درصد کل اشعه مضر) است که اغلب مردم توجهی به آن نمی‌کنند.

• شاخص Star که مقاومت ضدآفتاب را دربرابر اشعه UV-A را نشان می­دهد حداقل بالای 2 Star باشد ( این شاخص فقط برای FDA آمریکا تعریف شده است و اتحادیه اروپا شاخص دیگری دارد).
  شاخص‌ جذب UVA در اروپا بر اساس PPD است که در صورت دارا بودن حداقل مقدار، علامت UVA به همراه دایره دور آن روی محصول درج خواهد شد.
  حداکثر محافظت در برابر UVA در بریتانیا، بصورت 5 ،  ژاپن بصورت PA+++  و در استرالیا PA++ می‌باشد.

• 3- هم مواد ضدآفتابی فیزیکی داشته باشد و هم مواد ضدآفتابی شیمیایی.
  در زیر نام بعضی از مواد آورده شده است. شما می‌توانید در حین خرید ضد آفتاب مورد نظرتان، به قسمت مواد تشکیل دهنده رجوع کنید و از وجود حداقل دو ترکیب از ترکیبات محافظ UV-A و UV-B را دارا باشد و بهتر است ضدآفتاب مورد نظر دارای حداقل یکی از مواد محافظ فیزیکی باشد.
  نکته مهم وجود ترکیبات جاذب UVA می باشد  در زیر
  مواد ضدآفتابی فیزیکی: (جاذب UV-B، مقداری از UV-A)
  ( منظور از جاذب اشعه این است که مواد به خصوصی اشعه را جدب کرده و مانع از رسیدن آن به بخش های زیرین پوست می‌شود و اینگونه از پوست محافظت می کند.)
  Titanium dioxid
  Zinc oxide
• 4-سازگار با پوست شما!
  با توجه به این برخی از افراد پوست چرب دارند و برخی هم پوست خشک، باید ضد آفتابی استفاده کنید که با توجه به نوع پوستتان یعنی چرب یا خشک بودن آن، برای شما مناسب باشد. مثلا اگر پوست چرب و مستعد جوش دارید، باید از انواع روان با چربی کمتر(fluid) یا ژل ضد آفتاب استفاده کنید تا باعث تشدید چربی پوست و بسته شدن منافذ آن نشود.

کرم ضد آفتاب پیشنهاد دکتر فارمو

مواد ضد آفتابی شیمیایی

جاذب UV-A:

• ®(Avobenzone (PARSOL 1789
• ®(Ecamsule (MEXORYL-SX
• ®(Bisdisulizole disodium (NEO HELIOPAN-AP
• ®(Diethylamino hydroxybenzoyl hexyl benzoate (UVINUL A-PLUS
• Methyl anthranilate

جاذب UV-B:

• PABA (4-Aminobenzoic acid)
• Cinoxate
• Ethylhexyl triazone
• Homosalate
• 4-Methylbenzylidene camphor
• Octyl methoxycinnamate
• Octyl salicylate
• Padimate o
• Phenylbenzimidazole sulfonic acid
• Polysilicone-15
• Trolamine salicylate

جاذب UV-A و UV-B:

• Benzophenone 1-12
• Dioxybenzone
• Drometrizole trisiloxane
• Iscotrizinol
• Octocrylene
• Oxybenzone
• Sulisobenzone
• Bisoctrizole

چگونه‌ از کرم‌ضد آفتاب استفاده کنیم؟

1- 20 تا 30 دقیقه قبل از قرار گرفتن در معرض آفتاب، از ضد آفتاب استفاده کنید تا با کمک دمای بدنتان  بصورت نامحسوس کمی از پایه کرم روان شده و به طور کامل پوستتان را پوشش دهد.

2-حتما هر 2 تا 3 ساعت، کرم را از پوست خود پاک کرده و دوباره آن را تجدید کنید. چراکه این ترکیبات شیمیایی اگر طولانی مدت روی پوست بمانند، مواد سمی تولید کرده و باعث آسیب به پوست و چین و چروک می شوند.

3-اگر از کرم یا ترکیب دیگری استفاده می‌کنید، حداقل 20 تا 30 دقیقه بعد از آن از ضد آفتاب استفاده کنید تا خارجی ترین لایه ضدآفتاب باشد.

4-در صورتی که ضدآفتاب شما در برابر آب مقاوم باشد، اگر عرق کنید یا در آب فعالیت‌ کنید، ضد آفتاب تا 40 دقیقه بر روی پوستتان باقی می‌ماند. درصورتی که محصول شما شدیدا در برابر آب مقاوم باشد، این زمان به 80 دقیقه افزایش می‌یابد.

4-قانون تی اسپون(the teaspoon rule):
teaspoon به معنای قاشق چایخوری می‌باشد اما سایز قاشق چایخوری در خارج از ایران، همانند قاشق مرباخوری در ایران می‌باشد. پس به طور خودجوش می‌توانیم به آن قانون قاشق مرباخوری بگوییم!!! (این روش صرفا برای دانستن مقدار حدودی می‌باشد و نیاز نیست به طور واقعی از قاشق استفاده کنید.)
این قانون مقدار استاندارد برای پوشش دادن پوست را بیان می‌کند؛
نصف قاشق مرباخوری برای صورت
نصف قاشق مرباخوری برای گردن
نصف قاشق مرباخوری برای هر بازو
یک قاشق مرباخوری برای هر پا
یک قاشق مرباخوری برای جلوی بدن
یک قاشق مرباخوری برای پشت بدن

ویتامین D و ضدآفتاب‌ها
در صورتی که به طور شدید و سختگیرانه‌ای نیاز به استفاده‌ی همیشگی از ضدآفتاب‌ها دارید، احتمال کاهش ویتامین دی در شما وجود دارد. اما جای نگرانی نیست و شما به راحتی می‌توانید تحت نظر پزشک از مکمل‌های ویتامین D (مثل پرل، کپسول،قرص، آمپول و…) استفاده کنید و همچنان از پوست خود را به درستی مراقبت کنید.

آیا استفاده از ضد آفتاب در کودکان مجاز است؟

طبق نظر آکادمی متخصصین اطفال آمریکا، نباید از محصولات ضدآفتاب‌ در نوزادان کمتر از شش ماه استفاده کرد. با این حال در صورت عدم وجود لباس مناسب و سایه کافی، استفاده از مقدار کمی از ضدآفتاب مناسب بر روی محدوده کوچکی از بدن امکان پذیر است.

با توجه به اینکه پوست نوزاد ضخامت و کارایی پوست یک فرد بالغ را ندارد، محصول ضد آفتاب مورد استفاده می‌بایست برای پوست و چشمان نوزاد تحریک کننده نباشد و حداقل پتانسل حساسیت‌زایی را داشته باشد.
ضد آفتاب‌های فیزیکی و یا غیر ارگانیک مثل زینک اکساید یا تیتانیوم دی اکساید، به صورت امولسیون با پایه روغنی، نسبت به ضد آفتاب‌های شیمیایی یا ارگانیک، برای نوزادان و کودکان ارجح هستند. چراکه ضدآفتاب‌های فیزیکی، طیف وسیعی از اشعه آفتاب را فیلتر کرده و در عین حال میزان تحریک کنندگی، حساسیت‌زایی و نفوذ به پوستشان حداقل می‌باشد.

چه اعمالی برای بهبود آفتاب سوختگی کودکتان می‌توانید انجام دهید؟

شما می‌توانید این 5 راهکار برای کاهش ناراحتی‌های ناشی از آفتاب سوختگی ملایم را انجام دهید:

1. به کودکتان آب یا آبمیوه 100% طبیعی بدهید.
2. از آب خنک( و نه یخ) برای احساس بهتر در موضع استفاده نمایید.
3. با مشورت پزشک می‌توانید از مسکن مثلا استامینوفن استفاده کنید.
4. تنها در صورت تجویز پزشک می‌توانید از پمادهای سوختگی استفاده کنید.
5. تا زمان بهبود کامل، کودکتان را در معرض آفتاب قرار ندهید.

منابع:
J Am Acad Dermatology
Br J Dermatol
Dermatol Ther
Cancer Cause Control
Arch Dermatol
Photodermatol Photoimmunol Photomed
American Academy of Pediatrics
®UpToDate

دکتر ریحانه سام ‌

داروساز