فولیکول مو چیست؟ – آناتومی مو همان فولیکول مو است؟

کسانی که قصد کاشت مو دارند و یا در این حوزه به پزشک مراجعه کرده‌اند؛ قطعاً چندین بار اسم فولیکول مو را شنیده‌اند. اما سؤال اینجاست که فولیکول مو چیست و چرا آشنایی با آن تا این حد مهم و حائز اهمیت است؟ 

در واقع فولیکول مو بخش بسیار مهمی از پوست بدن انسان‌ها و حیوانات است که وظیفه ایجاد مو را بر عهده دارد. این فولیکول‌ها شباهت زیادی به کیسه‌های لوله‌ای شکل دارند. موی انسان‌ها در این کیسه‌ها ریشه کرده و به‌مرورزمان رشد خود را آغاز خواهد کرد. 

فولیکول موها از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است و ساختار خاص خود را دارند. در ادامه این مطلب به طور کامل فولیکول مو را مورد بررسی قرار خواهیم داد و شما را بیشتر از پیش با آناتومی، عملکرد، مراحل رشد و بیماری‌های مربوط به آن آشنا خواهیم کرد. 

آناتومی و ساختار فولیکول مو

آناتومی و ساختار فولیکول مو یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که افراد باید درباره آن بدانند. به‌طورکلی فولیکول مو مانند یک تونل است که در لایه خارجی پوست مو (اپیدرم) جای‌گذاری شده است. رشد مو در قسمت انتهای فولیکول آغاز شده و از خون رگ‌های خونی اطراف تغذیه می‌کند. 

فولیکول مو در واقع از پروتئین سختی به اسم کراتین ساخته شده که پیاز مو پایه آن را تشکیل داده است. هنگامی که سلول‌های پروتئینی افزایش پیدا کنند؛ موها شروع به رشد کرده و از لایه پوست خارج می‌شوند. یک فولیکول مو از چند بخش مختلف تشکیل شده که از مهم‌ترین و اصلی‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد. 

• پاپیلا (hair papilla): این بخش از بافت همبند و یک حلقه مویرگی تشکیل شده است که یک ساختار بزرگ در بخش پایه‌ای فولیکول مو به‌حساب می‌آید. 
• ماتریس مو (hair matrix): این بخش در اطراف پاپیلا وجود دارد و آن را احاطه کرده است. 

• غلاف ریشه (root sheath): یک غلاف ریشه بیرونی به همراه یک غلاف ریشه درونی قسمت غلاف ریشه را تشکیل داده است. 

• بلج (bulge): چندین سلول بنیادی در بخش بلج جاگذاری شده است با سلول‌های جدید، فولیکول مو را تأمین می‌کند. 

• اینفاندیبیلم (infundibulum): این بخش محل رشد فولیکول مو است. 

• عضلات آرکتور پیلی (arrector pili muscles): این بخش هم عضلات کوپکی هستند که در کنار فولیکول قرار گرفته و وظیفه سیخ شدن موها را بر عهده دارند. 

• غدد سباسه (sebaceous glands): به غده‌های چربی غدد سباسه گفته می‌شود. 

• غدد عرق آپوکرین (apocrine sweat glands): این غدد با ترشح عرق آبکی، تنظیم دمای فولیکول مو را بر عهده دارند. 

کوتیکول مو

ساقه مو از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است که کوتیکول یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین آنها به‌حساب می‌آید. این بخش از ساقه مو که خارجی‌ترین لایه ساقه است؛ محافظت از موها در برابر عوامل مخربی همچون حرارت سشوار، اتو مو و… را بر عهده دارد. 

لازم به ذکر است که خود کوتیکول مو از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است و هرکدام وظیفه خاصی را بر عهده دارند. از جمله مهم‌ترین و اصلی‌ترین بخش‌های کوتیکول مو، می‌توان موارد زیر را نام برد. 

• سطح مو: این قسمت خارجی‌ترین قسمت ساقه مو به شمار می‌آید. 
• اپی کوتیکول: این قسمت یک‌لایه متشکل از پروتئین است که ضخامت بسیار کمی دارد.

• لایه A: این لایه محکم‌ترین بخش کوتیکول است که اسیدآمینه و کراتین آن را تشکیل داده‌اند.

• کوتیکول داخلی: این بخش استحکام کمتری نسبت به لایه قبلی دارد. 

• کوتیکول خارجی: استحکام و میزان اسیدآمینه در این لایه به نسبت لایه قبلی کمتر است.

• کمپلکس غشا سلولی: این بخش وظیفه اتصال لایه‌های مختلف کوتیکول را بر عهده دارد. 

عملکرد و مراحل رشد فولیکول مو چگونه است؟

مراحل رشد فولیکول مو در سه مرحله مجزا رخ می‌دهد. در ادامه هرکدام از این مراحل را معرفی خواهیم کرد تا بیشتر از پیش با چرخه رشد سریع مو های بدن آشنا شوید. 

فاز آنژان (مرحله رشد)

اولین مرحله از فرایند رشد فولیکول مو آنژان نام دارد که در آن مو از ریشه شروع به رشد می‌کند. این مرحله که به فاز فعال رشد و تکثیر مو شناخته می‌شود؛ برای پوست سر حدود 3 الی 7 سال به طول می‌انجامد. البته این زمان برای رشد ابروها کمتر بوده و در بازه زمانی 4 الی 7 ماه کامل خواهد شد. معمولاً در طول هرزمانی، 90 درصد فولیکول‌های مو در فاز آنژان قرار دارد. 

فاز کاتاژن (مرحله انتقالی)

فاز کاتاژن دومین مرحله رشد فولیکول مو است. در پایان مرحله آنژان به کمک یک سیگنال ناشناخته فولیکول‌ها به‌طرف فاز کاتاژن هدایت می‌شوند. به همین دلیل این مرحله‌به‌مرحله انتقالی شهرت دارد. رشد تار مو در این فاز کندتر شده و فولیکول‌ها کوچک‌تر می‌شوند. معمولاً طی‌شدن این مرحله حدود 2 الی 4 ماه به طول می‌انجامد. 

فاز تلوژن (مرحله استراحت)

آخرین مرحله از فرایند رشد فولیکول مو تلوژن نام دارد. در این مرحله موهای قدیمی دچار ریزش شده و موهای جدید از همان فولیکول قبلی، رشد خود را آغاز می‌کنند. مدت این مرحله حدود 3 الی 4 ماه است. 

در مورد انواع ریزش مو در خانم ها و آقایان چه می دانید؟ آیا شما هم دچار ریزش مو هستید؟

بیماری‌های مربوط به فولیکول مو

معمولاً موهای افراد در طول زندگی با مشکلات خاصی مواجه خواهند شد. طبق تحقیقات به‌عمل‌آمده؛ این مشکلات به‌خاطر اختلالاتی است که در فولیکول مو رخ می‌دهد. از جمله بیماری‌هایی که ممکن است به دلیل اختلال در فولیکول مو با آن مواجه شوید؛ می‌توان موارد زیر را نام برد. 

آلوپسی آندروژنیک

آلوپسی آندروژنیک یکی از بیماری‌های رایج مربوط به فولیکول مو است که بیشتر آقایان به آن دچار می‌شوند. این بیماری که بر چرخه رشد فولیکول‌های موی سر تأثیر می‌گذارد؛ رشد موها را کند و ضعیف کرده و در نهایت به طور کامل آن را متوقف می‌کند. 

آلوپسی آره آتا

یکی دیگر از بیماری‌های مربوط به فولیکول مو، آلوپسی آره آتا نام دارد. این بیماری زمانی به وجود می‌آید که سیستم ایمنی بدن پیازهای مو را به‌عنوان سلول خارجی شناخته و به آنها حمله می‌کند. هنگامی که موهای بیمار به‌صورت توده‌ای شروع به ریزش کرد؛ علایم آلوپسی آره آتا نمایان می‌شود. البته لازم به ذکر است که این بیماری ممکن است در تمام بدن پخش شده و بر تمام موها تأثیر بگذارد. 

فولیکولیت

بیماری فولیکولیت معمولاً به‌صورت برجستگی‌های کوچک روی پوست به وجود می‌آید. این برجستگی‌ها معمولاً با رنگ سفید، قرمز و زرد در قسمت‌های مختلف بدن نمایان شده و با چرک یا عفونت همراه می‌شود. 

لازم به ذکر است فولیکولیت انواع مختلفی دارد که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به فولیکولیت باکتریایی، فولوکولیت در وان آب گرم یا استخر، برجستگی‌های تیغی و فولیکولیت پیتیروس پروم (Pityrosporum) اشاره کرد. 

فولیکول موی مرده 

فولیکول مرده به فولیکولی گفته می‌شود که موی وابسته به آن قادر به رشد نخواهد بود. هنگامی که خون، اکسیژن کافی و مواد مغذی را به پیاز یا ریشه فولیکول مو نرساند؛ فولیکول‌ها از بین رفته یا به‌اصطلاح می‌میرند. البته لازم به ذکر است که مردن فولیکول مو در بازه زمانی طولانی اتفاق خواهد افتاد. برای رخ‌دادن این اتفاق باید سلول‌های بنیادی که وظیفه بازسازی فولیکول مو را بر عهده دارند؛ باید به طور کامل از بین بروند. 

باتوجه‌به نحوه مردن فولیکول‌های مو، می‌توان گفت که انجام این فرایند به‌سختی رخ خواهد داد و در موارد مختلفی امکان احیای آن وجود دارد. 

تعداد فولیکول موی استاندارد برای مردان و زنان چقدر است؟

معمولاً بیشتر افراد با این سؤال مواجه می‌شوند که تعداد فولیکول موی استاندارد برای مردان و زنان چقدر است؟ در جواب این سؤال می‌توان گفت که به طور میانگین 100 هزار فولیکول مو بر روی پوست سر تمام انسان‌ها وجود دارد.  

سخن نهایی

فولیکول مو یکی از مهم‌ترین بخش‌های پوست بدن انسان‌ها و حیوانات است که وظیفه ایجاد مو را بر عهده دارند. این فولیکول‌ها که شباهت زیادی به کیسه‌های لوله‌ای دارند؛ ساختار و آناتومی خاص خود را دارند. کسانی که با مشکلات مو مواجه هستند و معمولاً برای کاشت مو به دکتر متخصص مراجعه می‌کنند؛ بارها با اسم فولیکول مو مواجه خواهند شد. پس لازم است که اطلاعات جامعی درباره آن داشته باشند. 

در این مقاله به طور کامل فولیکول مو را مورد بررسی قرار دادیم و شما را با ساختار، عملکرد، مراحل رشد و بیماری‌های مربوط به آن آشنا کردیم. اگر بعد از خواندن این مطلب همچنان درباره فولیکول مو سؤال خاصی داشتید؛ از طریق بخش کامنت‌ها با ما به اشتراک بگذارید.